Welke textuur moet je voeding van mijn baby hebben?

Heb je ooit geprobeerd om soep te drinken met een vork? Of geprobeerd om een sandwich uit een beker te eten? Je antwoordt automatisch nee. Je hoeft niet eens na te denken over hoe je verschillende texturen en consistenties moet doorslikken. Maar zo werkt het niet voor onze baby's.

Baby's beginnen met een blanco lei. Hun hele programma en motorische patroon voor het doorslikken moet nog worden geschreven in hun kleine hersenen. Dit gebeurt door al die verschillende texturen te leren kennen en te oefenen hoe ze ze moeten doorslikken. Als je weet dat elke textuur en consistentie een iets andere manier van doorslikken vereist, realiseer je je plotseling hoe belangrijk het is om rekening te houden met het type voedsel dat je aan je kind geeft en de tijd die ze nodig hebben om deze vaardigheden te oefenen.

Hoe kun je texturen beschrijven?

Dit is allesbehalve een vanzelfsprekende taak. Toch was dit de missie van IDDSI, de 'International Dysphagia Diet Standardisation Initiative'. Dit project werd opgericht door een groep vrijwilligers uit verschillende disciplines en van over de hele wereld. Ze ontwikkelden een gestandaardiseerde manier om texturen en vloeistoffen wereldwijd en over verschillende culturen en sectoren te benoemen en te beschrijven. Het kader is voornamelijk bedoeld voor volwassenen of kinderen met dysfagie (=slikstoornis), maar het is eigenlijk nuttig voor iedereen die betrokken is bij voeding en slikken. Ze hebben een eigen website waar je veel documentatie en verdere uitleg kunt vinden. Het is zeker de moeite waard om te verkennen! www.IDDSI.org

Welke texturen zijn geschikt voor jouw kind?

De bekendste onderscheiding in texturen is die tussen dranken (=vloeistoffen) en voedsel. Binnen deze twee grote groepen kunnen we veel subniveaus onderscheiden.

Voor kinderen zonder slikproblemen zijn de subniveaus binnen de vloeistoffen minder opvallend in het dagelijks leven. We zullen daarom hier niet verder op ingaan. In het algemeen is het gewoon belangrijk om te onthouden dat hoe dunner de vloeistof, hoe beter de coördinatie en timing van het slikken moeten zijn... dus hoe moeilijker. Hoe dikker de vloeistof, hoe langzamer het zich in de mond verplaatst, dus hoe meer controle je erover kunt uitoefenen en hoe gemakkelijker het is om door te slikken.

We gaan iets meer in detail in op de subniveaus van voeding. IDDSI heeft een duidelijk kader voor het beschrijven van texturen en niet voor het registreren van de ontwikkeling van het kind. Dus we gebruiken het hier om de bedoelde textuur te verduidelijken en niet om de ontwikkeling van het kind te beschrijven. Let op dat deze beschrijvingen geen exacte kopie zijn van de beschrijvingen die je op IDDSI kunt vinden. Bezoek gerust www.IDDSI.org voor de officiële documenten and definities, en ook voor de meest recente informatie.

Niveau 4 - gepureerd (PU4)

Niveau 5 - Fijngehakt & Vochtig (MM5)

Met deze consistentie is het mogelijk om stukjes te onderscheiden maar het blijft een geheel. Je baby zal het soms een beetje moeten fijnmaken met zijn tandvlees, maar het blijft zeer zacht. Denk aan een puree van broccoli waarbij de structuur van de broccoli heel lichtjes zichtbaar is. Je baby zal het voedsel voornamelijk nog steeds van de lepel nemen en onmiddellijk doorslikken, maar zo nu en dan lokt het een kauwreactie uit. Deze fase kan worden gezien als een tussenfase tussen het plat voeden met een lepel en de stukjes die moeten worden gekauwd. Tussen de 6 en 8 maanden wordt het dieet gestaag opgebouwd en kun je deze textuur introduceren.

Niveau 6 - Zacht en hapklare stukjes (ZHS6)

Dit beschrijft helemaal zachtgekookte stukjes. Het zou mogelijk moeten zijn om ze met een vork met minimale kracht te pletten. Het is belangrijk dat er geen vloeistof uitloopt. Er mag geen verschil in textuur zijn tussen de stukjes. Voor kinderen mogen de stukjes niet groter zijn dan een kubus van 1,5 cm.Deze structuur leert je kind kauwen. De stukjes zijn zo zacht en klein dat dit op de veiligst mogelijke manier kan gebeuren.

Vanaf de leeftijd van 8 maanden kan dit proces van leren kauwen worden gestart en kan je voedsel met deze textuur beginnen te serveren.

Niveau 7 - Makkelijk te kauwen (MK7)

Dit beschrijft het dagelijkse voedsel dat je kind zou moeten kunnen bijten en kauwen. Het is belangrijk dat dit overeenkomt met de leeftijd, ontwikkeling en vaardigheden van je kind.

Elke nieuwe stap in texturen, zoals hierboven genoemd, vereist een nieuwe vaardigheid van je kind. Deze nieuwe motorische vaardigheid moet een geautomatiseerd proces worden in de hersenen door de vaardigheid te oefenen en te herhalen. Dit betekent dat het enkele weken kan duren voordat je kind een bepaalde voedseltextuur volledig beheerst.

Naast de textuur spelen ook de materialen waaruit het voedsel wordt aangeboden een extra rol. Slikken vanuit een diepe lepel vereist een iets andere techniek dan slikken vanuit een zeer platte lepel. Een hoop variatie in lepels maakt het extra uitdagend voor je kind. Gemiddeld duurt het ongeveer vijf weken voordat een baby leert van een lepel te likken.

Moet je heel strikt zijn over de opbouw in deze fasen? Nee, niet als je een normaal ontwikkelend kind hebt en hij al een van de twee vaardigheden heeft beheerst. Stel dat tussen 6 en 8 maanden alles goed gaat met het voeden met een lepel (IDDSI-niveau 4 of 5), dan kan je af en toe stukjes aanbieden (niveau 6) wanneer je kind er klaar voor is. Wil je meer weten over het veilig geven van stukjes? Bekijk ons artikel over stukjes.

Vermijd mengen van texturen voor je kindje er klaar voor is

Tot slot is er grote voorzichtigheid geboden bij gemengde texturen. Hiermee bedoelen we voedsel of gerechten die bestaan uit minstens twee verschillende texturen. Twee verschillende texturen tegelijk betekent ook dat we op hetzelfde moment verschillende vaardigheden nodig hebben. Denk aan brood geweekt in melk, yoghurt met stukjes fruit, soep met groenten of kleine gehaktballetjes, ... Soms moeten we zowel vloeibaar als vast voedsel tegelijk doorslikken. Deze combinatie is vaak nog te moeilijk en dus te gevaarlijk voor onze jongste eters. Pas wanneer je baby alle texturen, consistenties en vaardigheden apart onder de knie heeft, kun je ze beginnen combineren.

We zouden nog veel meer pagina's kunnen schrijven over de wonderlijke wereld van texturen, maar hopelijk geeft dit je alvast een basis om naar verschillende voedingsmiddelen en bereidingswijzen te kijken. Heeft je kind problemen met een bepaalde textuur? Dan kun je altijd een preverbale logopedist raadplegen om je hierbij te helpen. Succes in de tussentijd!

Geschreven door Ine De Bruycker, preverbale logopedist bij ReminCare